هشداری برای علاقه‌مندان به رترو: خازن‌های MLCC قدیمی در کارت‌های گرافیک Voodoo 2 رو به زوال هستند
سرنوشت محتوم یک افسانه بازی: زوال تدریجی قطعات حیاتی Voodoo 2
کارت گرافیک Voodoo 2 از شرکت 3dfx، بی‌شک یکی از نام‌های اسطوره‌ای در تاریخ بازی‌های کامپیوتری است. این قطعه سخت‌افزاری که زمانی مرزهای گرافیک سه‌بعدی را جابه‌جا می‌کرد، امروز نیز در میان علاقه‌مندان به کامپیوترهای رترو (قدیمی) جایگاه ویژه‌ای دارد. با این حال، همانند هر سخت‌افزار قدیمی دیگری، گذر زمان و کهنگی قطعات، تهدیدی جدی برای بقای آن محسوب می‌شود. بر اساس گزارش‌های جدید در دنیای سخت‌افزار، اکنون زنگ خطر برای یکی از کوچک‌ترین و در عین حال حیاتی‌ترین اجزای این کارت‌ها به صدا درآمده است: خازن‌های سرامیکی چندلایه (MLCC).
علائم پنهان یک مشکل بزرگ: "جلوه‌های بصری" ناخواسته
خازن‌های MLCC، قطعات بسیار ریز و نصب‌شده روی سطح برد (Surface-Mount) هستند که وظیفه تثبیت جریان و فیلتر نویز در مدارهای الکترونیکی، به‌ویژه در خطوط حیاتی تغذیه برق، را بر عهده دارند. این خازن‌ها، که در طول زمان و در اثر عوامل محیطی یا آسیب‌های فیزیکی، دچار فرسودگی و کاهش کیفیت می‌شوند، می‌توانند اختلالات بزرگی در عملکرد کارت گرافیک ایجاد کنند.
در مورد کارت‌های Voodoo 2، این زوال به شکل عجیبی خود را نشان می‌دهد: ایجاد مشکلات گرافیکی متناوب و ناپایدار. متخصصان تعمیر سخت‌افزار رترو متوجه شده‌اند که این اختلالات اغلب به افت شدید ولتاژ در خط تغذیه ۵ ولت کارت (۵V Rail) مرتبط است. خرابی این خازن‌ها به حدی زیرکانه است که تشخیص عیب‌یابی را به یک چالش زمان‌بر تبدیل می‌کند.
ابداع یک روش نوین: شکار خازن خراب با اثر پیروالکتریک
تشخیص خازن‌های MLCC معیوب در میان صدها خازن مشابه روی برد، تقریباً ناممکن است؛ زیرا آنها به‌ندرت به‌اندازه‌ای گرم می‌شوند که با روش‌های استاندارد حرارتی (مانند تزریق ولتاژ) قابل ردیابی باشند.
در یک اقدام خلاقانه، متخصصان از اثر پیروالکتریک برای یافتن قطعه معیوب استفاده کرده‌اند. این پدیده فیزیکی که در مواد سرامیکیِ مورد استفاده در MLCC وجود دارد، باعث تغییر خواص الکتریکی ماده در هنگام گرم شدن یا سرد شدن می‌شود. با هدف قرار دادن یک تفنگ حرارتی (Hot Air Gun) بر روی هر خازن و اندازه‌گیری تغییرات ولتاژ بین خط ۵ ولت و زمین (Ground)، توانسته‌اند خازنی را که واکنش غیرعادی نشان داده و مقاومت را به شکل ناسالمی به سمت زمین می‌کشد، شناسایی و تعویض کنند.
درس مهم برای مالکان: نگهداری پیشگیرانه، نه تعمیری!
این گزارش، هشداری جدی برای تمامی مالکان و کلکسیونرهای کارت‌های Voodoo 2 است. خرابی این خازن‌ها دیگر یک احتمال نیست، بلکه یک حتمیت زمان‌بندی‌شده است.
برای جلوگیری از ساعت‌ها تلاش طاقت‌فرسا برای عیب‌یابی و تعمیر در آینده، توصیه می‌شود که صاحبان این کارت‌های گرافیک افسانه‌ای، یک نگهداری پیشگیرانه را در دستور کار قرار دهند. تعویض خازن‌های MLCC در بخش مدارهای حیاتی تأمین برق کارت، اقدامی ضروری است که می‌تواند عمر Voodoo 2 را تضمین کند و میراث این کارت را برای نسل‌های آینده حفظ نماید.
